Sự phù phiếm trong Sunset blvd

Có video tóm tắt ở bên dưới (dành cho bạn nào không muốn đọc)

Dù bạn đã đi được rất xa, hay đã được coi là một người thành công trong cuộc, thì cuối cùng khi bạn nhìn lại, về tất cả những điều đã trôi qua, nó chẳng còn có nghĩa lý gì cả.

Bộ phim Sunset Boulevard của Billy Wilder phác họa chân dung một ngôi sao nổi tiếng nhất Hollywood lúc về hưu, và bà đã bị lãng quên, sống lưu vong trong cái dinh thự tách biệt với nền văn minh nhân loại, bà luôn thích chiếu những bộ phim cũ của mình, ăn mày về một quá khứ huy hoàng đã qua. Nhưng bộ phim cũng là một câu chuyện về tình yêu, và tình yêu chính là thứ đã biến bộ phim trở thành một màn trình diễn quái đản. Bà là một ngôi sao của thời đại phim câm những năm 20 của thế kỷ trước, bà là Norma Desmond, luôn chìm đắm trong những ảo tưởng của ánh hào quang trên sân khấu. Tình nhân của bà là một nhà biên kịch đáng tuổi con của bà. Nhân vật đáng chú ý tiếp theo là ông quản gia trung thành trong dinh thự của Norma.

Sunset Boulevard là một bộ phim nghệ thuật đúng nghĩa, nhưng nội dung lại rất dễ xem cho dù bạn không phải là kiểu người soi xét về giá trị nghệ thuật trong điện ảnh – đây là câu chuyện đầy bi kịch về một con người vĩ đại, nhưng đã bị lạc trôi mất trong dòng chảy của thời gian. Và hôm nay chúng mình sẽ cùng nhau đi lý giải, tại sao bộ phim này không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật, mà còn là một cái nhìn sâu sắc vào bản chất của con người và sự huỷ diệt của thời gian đối với những ước mơ.

Điều đầu tiên phải nói, đây là một bộ phim có kịch bản chặt chẽ vãi chưởng luôn, thể hiện luôn trình độ của ông đạo diễn Billy Wilder chắc chắn éo phải dạng vừa, đến mức bạn sẽ rất khó để có thể tìm ra được bất kỳ lỗ hổng nào. Một chiếc phim được vẽ ra từ cuộc sống thật, tại buổi ra mắt phim, nhiều ngôi sao phim câm ngày xưa đã nhận ra chính mình trong bộ phim. Không có nhân vật nào được viết ra theo trí tưởng tượng, kể cả Norma, hay ông quản gia Max von Mayerling. Trong phim, ông là một đạo diễn phim câm vĩ đại một thời, sau đó ông chuyển sang làm quản gia cho người phụ nữ mà ông đã từng kết hôn – chính là bà Norma. Có những điểm tương đồng không thể nhầm lẫn với cuộc đời của vị đạo diễn von Stroheim. Ngoài đời thực, Erich von Stroheim là một trong những đạo diễn rất thành công trong kỷ nguyên phim câm. Ông được biết đến với những tác phẩm đầy ấn tượng như “Greed” (1924) và “The Merry Widow” (1925), khi đó ông đã thể hiện được tài năng đạo diễn, trong việc tạo ra các bộ phim rất chất lượng với chi phí sản xuất cao.

Tuy nhiên, khi kỷ nguyên phim câm kết thúc và điện ảnh chuyển sang phim có tiếng, von Stroheim cũng chấm dứt thời kỳ đỉnh cao của mình. Là một đạo diễn ám ảnh với sự chi tiết trong kỹ thuật làm điện ảnh, ông thường đòi hỏi nhiều thời gian và tiền bạc trong việc sản xuất phim, điều này làm cho ông không được những ông bầu Hollywood tin dùng. Các dự án phim của ông sau đó bị cắt giảm và thậm chí bị từ chối hoàn toàn. von Stroheim đã phải chuyển sang làm diễn viên thay vì làm đạo diễn, và chúng ta có nhân vật quản gia Max do chính von Stroheim thể hiện.

Trong “Sunset Boulevard”, Desmond chiếu một trong những tác phẩm phim câm kinh điển cũ của bà cho Joe Gillis, nhà biên kịch trẻ tuổi và cũng là tình nhân của bà. Max điều khiển máy chiếu. Phân cảnh này là từ bộ phim “Queen Kelly”. Trong khi đó, anh biên kịch Joe vẫn chưa biết rằng bà Norma muốn xơi anh đến nhường nào. Sau khi Joe được chuyển đến ở trong căn dinh thự lớn, Max dẫn anh đến một phòng ngủ được trang trí rất kỳ công và nói một câu hết hồn: “Đây là phòng dành cho những ông chồng.” Xem đến đoạn này là mình thấy có mùi khét khét rồi.

Thật ra Max đang nói về chính mình; vì ông là người chồng đầu tiên trong ba người chồng của bà Norma, và yêu bà đến mức sẵn sàng xin ở lại để làm người hầu, hầu hạ bà Norma lẫn cả anh tình nhân của bà, đây gọi là của nợ chứ còn yêu đương gì nữa. Nhưng không chỉ có vậy, quản gia Max còn nuôi dưỡng những ảo tưởng vô bờ bến của bà Norma, viết những lá thư gửi cho bà hằng ngày và nói đây là thư từ những hâm mộ của bà, nói chung ông đầu trọc Max này hết lòng cống hiến vì sự vĩ đại của bà Norma.

Về vai diễn Norma Desmond, do diễn viên Swanson thể hiện trong bộ phim “Sunset Boulevard.” Vai diễn của Swanson trong bộ phim này được cho là một trong những diễn xuất xuất sắc nhất trong lịch sử điện ảnh.

Bà Swanson đã đảm nhận vai Norma Desmond một cách xuất sắc đến mức, người xem sẽ thấy được cái điên bên trong một con người bình thường, một cái điên nhỏ bé âm ỉ bên trong con người bà ấy, và cái điên đó lớn dần đến cuối phim. Bà đã đưa nhân vật Norma đến nấc thang cuối cùng của sự tâm thần, và điên rồ hoàn toàn ở đoạn cuối cùng của bộ phim.

Tuy nhiên, ông quản gia Max chính là yếu tố quan trọng giúp khán giả hiểu được con người bà Norma. Max yêu Norma một cách tha thiết, và tình yêu này thuyết phục chúng ta rằng Norma vẫn có một điều gì đó đáng yêu, giúp lý giải tại sao anh biên kịch Joe có thể chấp nhận Norma, và sống cuộc sống xung quanh bà.

Điểm mấu chốt cho sự điên rồ của bà Norma trong “Sunset Boulevard”, là bà không chỉ không già đi về mặt thể xác, mà bà cũng chẳng già đi về mặt tâm hồn; bà ấy đã ngưng đọng thời gian từ khi đạt đến sự vĩ đại nhất của cuộc đời, và bà cứ sống thế mãi trong quá khứ.

Billy Wilder và nhà biên kịch Charles Brackett biết rõ về phiên bản gốc ngoài đời thực của các nhân vật trong bộ phim.

Trong phim, họ đã nhắc đến tên thật của những người nổi tiếng trong ngành công nghiệp điện ảnh như Darryl Zanuck, Tyrone Power, Rudolph Valentino và Alan Ladd. Điều này làm cho bộ phim trở nên thực tế hơn.

Những người chơi bài với Norma, mà được bà gọi là “những cái tượng sáp”, và họ thật sự là những ngôi sao phim câm nổi tiếng như Buster Keaton, Anna Q. Nilsson và H.B. Warner.

Khi Norma Desmond đến thăm đạo diễn Cecil B. De Mille tại hãng Paramount Pictures, De Mille thực sự đang làm một bộ phim có thật là “Samson and Delilah”, và ông gọi bà Norma là “little fellow,” giống như cách ông thường gọi nữ diễn viên Swanson ngoài đời thực, người đã thủ vai Norma. Từ “little fellow” trong trường hợp này không phải là một cụm từ có thể dịch trực tiếp được sang tiếng Việt với ý nghĩa chuẩn, nó chứa sự thân thiết và rất quen thuộc một ai đó. Khi ông De Mille gọi bà Norma là “little fellow,” ông đang sử dụng cụm từ này để thể hiện một mối quan hệ cực kỳ tuyệt vời của họ trong quá khứ.

Và… họ cũng đánh giá cao tầm quan trọng của quản gia Max: Trong một phân đoạn, nhân vật Max von Mayerling nói rằng có ba đạo diễn trẻ triển vọng vào thời kỳ hoàng kim của phim câm, bao gồm cả ông và De Mille. Đoạn này đã thể hiện được tầm quan trọng của chính ông trong những năm 1920, vị đạo diễn Erich von Stroheim, là một trong những đạo diễn hàng đầu của thời kỳ đó.

“Sunset Boulevard” vẫn là bộ phim điện ảnh hay nhất từng thực hiện về một cái nhìn xuyên qua những phù phiếm của hào quang rực rỡ, ngay cả khi Norma không nhìn thấy sự phù phiếm đó. Lúc mà ngôi sao phim câm lần đầu gặp mặt anh biên kịch không một xu dính túi, ở bên trong dinh thự của bà ấy, họ đã có một cuộc đối thoại sà lơ, nhưng nếu xem lại bộ phim đó một lần nữa, bạn sẽ thấy nó rất kinh điển. Khi anh ấy nói bà Norma là hãy lớn lên. Norma đáp lại bằng câu thoại tuyệt đỉnh, “Tôi lớn sẵn rồi. Chỉ là do những bức ảnh đang trở nên nhỏ bé hơn.” Và sau đó hầu như không ai nhớ câu thoại của Joe: “Tôi biết có điều gì đó không ổn với họ.”

Cốt truyện đã cung cấp cho Joe rất nhiều lý do, để anh không thể từ chối lời đề nghị làm công việc biên kịch riêng của Norma. Anh ta nghèo rách nghèo nát và thiếu tiền thuê nhà, xe của anh ta sắp bị thu hồi và anh ta không muốn quay lại với công việc phóng viên báo chí ở Dayton. Anh ta cũng không phải người muốn trở thành trai bao; Anh thể hiện mình là người nghèo nhưng không hèn, và suýt thì anh chết vì bệnh sĩ trước khi chết vì bệnh tim. Anh ta luôn thể hiện rằng anh không muốn những món quà của bà Norma, nhưng khi chia tay anh cũng có trả lại quà đâu – hộp đựng thuốc lá bằng vàng đúc, đồng hồ bạch kim, bộ quần áo lông đà điểu cao cấp và bạt ngàn những đôi giày. Anh rất ngạc nhiên vào đêm giao thừa khi bà Norma tổ chức một bữa tiệc chỉ dành cho hai người họ, nhưng có điều chắc chắn anh đã biết ngay từ đầu, đó là bà ấy không chỉ muốn một nhà biên kịch, mà còn muốn một chàng trai trẻ, để bà tin rằng bà vẫn là người phụ nữ hấp dẫn.

Vấn đề của Norma là cuộc sống với bà ấy không hề tệ hay nhàm chán chút nào. Bà vẫn thả hồn vào những vở kịch câm khi diễn cho Joe, đóng vai một cô gái trong bộ áo tắm của Mack Sennett, diễn một phiên bản remix về Kẻ lang thang của Chaplin.

Anh Joe bị rơi vào trường hợp không biết phải lựa chọn ra đi hay ở lại, một phần vì anh muốn bà ta phát hiện ra sự thật trần trụi, rằng bà đã già rồi, nhưng một phần anh lại thích lối sống mơ mộng của bà Norma. Và có lẽ, cũng giống như quản gia Max, anh đã bị bà ấy mê hoặc chăng? Cuộc đối thoại của anh ở phân đoạn cuối là một sự tàn nhẫn đối với bà Norma. (Khi bà dọa tự tử, anh ta nói với bà, “Ồ, tỉnh dậy đi, Norma. Bà sẽ chỉ chết trong một ngôi nhà trống rỗng. Khán giả đã bỏ đi từ 20 năm trước rồi.”) Nhưng điều đó không làm cho bà Norma tỉnh ra, sự tàn nhẫn đó chỉ khiến cho bà ấy thêm sự điên rồ. “Tội nghiệp quỷ dữ, ” anh ấy nói, “bà ấy vẫn kiêu hãnh vẫy tay chào một cuộc diễu hành đã đi qua từ lâu.”

Cuối cùng, chúng ta có thể thấy những điểm tương đồng với bộ phim Babylon 2022, kể về sự sụp đổ của rất nhiều con người, trong thời kỳ chuyển tiếp từ phim câm sang phim có tiếng ở Hollywood vào cuối những năm 1920.

Tất cả mọi thành công trong sự huy hoàng của kỷ nguyên phim câm đều chẳng còn nghĩa lý gì nữa, sau đó nhiều người mất việc, nhiều người mất đi danh vọng, một số khác thì mất đi ý nghĩa của cuộc sống và trở về miền cực lạc. Bà Norma thì chọn cách không chấp nhận sự thật, để sống trong ảo mộng suốt phần đời còn lại.