Interstellar cần sự logic?

Tại sao có nhiều người lại yêu cầu quá cao cho sự logic về nguyên tắc khoa học của một bộ phim viễn tưởng như Interstellar? Điều đó có khiến họ trở thành bác học sau khi xem xong một bộ phim hay không? Hay chỉ đơn giản là họ quá khắt khe để có thể chấp nhận một bộ phim khoa học viễn tưởng. Bài viết sau đây sẽ lý giải điều đó, là một bài viết của bạn có nickname là Andrew Root, bài viết có tên là Nó là chính nó, chứ nó không phải là những gì người khác nói về nó.

Đây là một podcast câu chuyện điện ảnh trên kênh Kiên Xoăn, nơi mình kể những câu chuyện nhỏ, nhưng lại chứa đựng những cảm xúc và trải nghiệm đáng nhớ mà điện ảnh đã mang lại cho cuộc sống của chúng ta. Nếu bạn từng trải qua một cuộc hành trình nào đó trong thế giới điện ảnh mà bạn muốn chia sẻ, hãy gửi nó cho mình qua những thông tin liên lạc phía dưới video, mình sẽ làm những video giúp bạn chia sẻ bài viết đó. Giờ chúng ta sẽ vào nội dung bài viết ngày hôm nay.

Khi tôi xem bộ phim Interstellar của Christopher Nolan trong rạp chiếu phim, tôi không hề cảm thấy điều gì khó chịu như người đàn ông ngồi bên cạnh tôi. Trong bộ phim này, những phi hành gia như Cooper và Brand đã du hành qua các thiên hà, rơi vào lỗ đen, suy ngẫm về thời gian và sự tương đối, thậm chí đề cập đến sự tồn tại của các sinh vật chiều không gian thứ năm, và thời gian là một khái niệm vật lý. Người đàn ông ngồi bên cạnh tôi vừa xem phim vừa tức giận đùng đùng, thỉnh thoảng còn lẩm bẩm “Trời đất ơi, chi tiết này vô lý quá vô lý.”

Và chỉ sau một tháng kể từ khi bộ phim được ra mắt, các cuộc tranh luận về tính logic thật sự của bộ phim Interstellar trở nên bùng nổ. Những người yêu phim, nhà phê bình, nhà khoa học online và người xem phim đơn thuần cũng tham gia đánh giá lại tất cả các chi tiết sai của bộ phim so với thực tế. Interstellar dường như là một chủ đề không thể không bàn luận, vào thời điểm đó, nếu bạn là một fan phim, bạn không thể không nói về nó. Mọi người đã phân tích từng chi tiết, so sánh nó, giải thích và trình bày một cách tỉ mỉ, thậm chí bài viết review nào về phim cũng đề cập đến việc McConaughey khóc bao nhiêu lần, hoặc làm cách nào mà âm nhạc của Hans Zimmer đã làm hỏng hệ thống âm thanh của một số rạp. Việc bàn luận về bộ phim này lúc đó được phổ biến với một thái độ rất chi là công nghiệp. Cứ lang thang trên mạng một lúc là bạn sẽ thấy những bài viết tại sao Interstellar lại như thế này bla bla, tại sao Interstellar lại như thế kia bla bla. Đến mức bạn bị bối rối bởi quá nhiều những bài viết gây tranh cãi về nó. Lần đầu tiên tôi xem bộ phim, tôi đã cố gắng hiểu, nhưng cuối cùng tôi cảm thấy mấy ông làm youtube càng giải thích nó bao nhiêu, tôi càng thấy khó hiểu bấy nhiêu. Và rồi tôi tự hỏi liệu tôi có nên cố gắng hiểu sự logic của Interstellar hay không? Nếu tôi nghe nhiều và suy nghĩ kỹ, liệu tôi có thể hiểu hết được nó? Và nếu tôi không bao giờ đưa ra được một kết luận, thì sao?

Và quan trọng hơn hết, liệu việc hiểu kỹ càng sự logic của bộ phim đó có thật sự quan trọng không? Có lẽ tốt nhất là tôi không quan tâm nữa.

Điều gì làm cho chúng ta kéo nhau ùn ùn đến xem các bộ phim của Nolan, và rồi phân tích về việc đúng với sai của bộ phim lên trên mạng xã hội? Chúng ta có thực sự hiểu rõ mục đích của việc xem những bộ phim điện ảnh?

Mục đích của một bộ phim làm ra không phải để ta cảm thấy mình thông minh hơn nó, hay tuyên bố rằng bộ phim đó sai lè lè về tính logic, vì khi làm như vậy, ta đã bỏ lỡ cơ hội tận hưởng trải nghiệm điện ảnh và thả hồn vào tác phẩm nghệ thuật. Mục đích quan trọng nhất đã bị bỏ lỡ, đó là cơ hội để ta ngập tràn trong cảm xúc ít nhất là khoảnh khắc mà bộ phim đang cố gắng mang lại.

Việc mọi người so sánh giữa Interstellar và 2001: A Space Odyssey là điều không thể tránh khỏi. Tất nhiên, nhưng khác biệt chính giữa hai bộ phim này là Nolan dường như muốn giải thích mọi thứ, trong khi Stanley Kubrick lại không bao giờ thèm giải thích nguyên tắc logic nào trong phim cả. Điều này cần phải nói rõ hơn, có thể do bản thân đạo diễn hay phong cách làm phim của ông ấy. Cả hai bộ phim đều gây ra những phản ứng trái ngược khi ra mắt, bị chỉ trích vì phim quá dài nhưng không đưa ra một kết luận đầy đủ, nhưng đồng thời cũng được khen ngợi về nghệ thuật, thành tựu kỹ thuật và tầm ảnh hưởng của khát vọng. Nhưng các tác phẩm của Nolan thường là những điều không có hình dáng cụ thể, ví dụ như giấc mơ, ký ức, sự điên loạn, ma thuật và nỗi ám ảnh, và ông cố gắng đặt chúng vào một hình thái nhất định: Trong Inception, giấc mơ – mặc dù là sự vô thức – nhưng vẫn tuân theo một số quy tắc nhất định; trong bộ phim Ảo Thuật Gia Đấu Trí, ma thuật dựa trên khoa học thực nghiệm; trong Memento thì ký ức cũng phải tuân theo những quy luật của nó. Trái ngược với điều đó, Kubrick để một khối đá màu đen chẳng biết nói về điều gì, còn Nolan lại cho nhân vật của mình lý giải về những điều phức tạp bằng cách sử dụng những thuật ngữ về vật lý lượng tử và các biểu đồ minh họa cực kỳ đơn giản.

Đây chính là lý do khiến cho các ý kiến phân tích logic về bộ phim bắt đầu xuất hiện ngày càng nhiều, giống như đàn kiến bò ra từ một cái tổ vậy. Cách tiếp cận này không có gì sai, nhưng cách của Nolan dường như thu hút nhiều bác học online, đưa ra một loạt những ý kiến phản đối. Những điều bộ phim này nói ra cho chúng ta giống như một người đi xin việc đang phải thuyết trình với nhà tuyển dụng một cách đầy lo lắng – anh ta nói quá nhiều, lặp đi lặp lại một số vấn đề, và ngay cả khi có những điều anh ta nói là đúng, thì toàn bộ buổi phỏng vấn đó lại bị ảnh hưởng theo chiều hướng tiêu cực bởi sự lo lắng của anh ta. Và anh ta chính là bộ phim Interstellar.

Trái ngược với bộ phim đó, trong cuộc phỏng vấn và buổi họp báo phim, Nolan là người luôn điềm tĩnh. Ông ta ăn mặc đẹp, quàng khăn hàng hiệu, mái tóc vàng hấp dẫn, giọng Anh Quốc của ông ta êm dịu và duyên dáng. Khi ông ngồi trong cuộc phỏng vấn này, ông ấy thường được hỏi về các khía cạnh kỹ thuật của bộ phim. Câu trả lời của ông cũng rất ngắn gọn và lịch sự, ông ta đảm bảo hạn chế hết mức có thể việc sử dụng CGI trong quá trình quay, và những nhân vật trong phim đã nỗ lực để đảm bảo khán giả hiểu rõ tư tưởng lớn của bộ phim. Trong những buổi họp báo, câu hỏi thường gặp sẽ là tại sao một hiện tượng đơn nhất bên trong lỗ đen giống như viên ngọc trong một con hàu? Tại sao thời gian mở ra và co lại ở tỷ lệ cụ thể khi bạn di chuyển nhanh hoặc chậm, gần hoặc xa những nơi có trọng lực lớn?

Nhưng thực ra thì khi xem xong bộ phim, ai là người quan tâm đến điều đó? Điều kỳ diệu hiếm khi được tạo ra từ sự hoàn hảo, đôi khi chúng ta yêu một người, vì sự không hoàn hảo của người đó. Không chẳng vấn đề gì nếu tôi không hoàn toàn hiểu hết nguyên tắc khoa học trong bộ phim, mà ít người làm được điều đó. Và tôi cũng không để ý kỹ về chi tiết kỹ thuật của việc du hành thời gian, tại sao những chi tiết kiểu như này lại quan trọng đối với một số người đến vậy. Tất nhiên là tôi cũng không quan tâm đến ý kiến của bạn về bộ phim và bạn cũng không cần phải quan tâm đến những ý kiến của tôi. Khi tôi đi xem phim, tôi chỉ mang theo một tâm thế là:

Đừng khắt khe quá, hãy mở lòng mình ra để bộ phim điện ảnh thể hiện cho ta thấy những khía cạnh khác lạ của cuộc sống và dẫn lối cảm xúc, hãy đón nhận những điều đó.

Và liệu “Interstellar” có thể đáp ứng những điều này không? Tất nhiên là có bạn ơi. Miễn là bạn mở lòng để cho nó thể hiện.

McConaughey là diễn viên chính trong “Interstellar” vì thời điểm đó, anh ấy nổi bùng lên từ bộ phim “Thám tử chân chính”, và đoạt giải Oscar với “The Dallas Buyers Club”, tôi cảm thấy dễ dàng đồng cảm với nhân vật Cooper của anh ấy. Anh ấy có lúc đúng lúc sai, và thậm chí khi anh ta sai, những sai lầm đó lại là một bước tiến để đi đến một sự thật lớn hơn. Nhưng nếu anh ta không bao giờ sai, thì có gì để yêu thích về một con người hoàn hảo? Tôi cũng cảm thấy mến mộ với Brand của Anne Hathaway; cô ấy đang trải qua một cuộc hành trình cảm xúc khám phá những điều chưa biết. Trong khi cuộc hành trình của Cooper với mục tiêu là bảo vệ tương lai của con cái anh ấy, Murph và Tom, thì mục tiêu của Brand lại khó nắm bắt hơn, trừu tượng hơn vì chúng ta không bao giờ cảm nhận được tình yêu mà cô ấy theo đuổi – đó là Edmunds, một phi hành gia khác đã đi mở đường trước Cooper và Brand. Chúng ta chưa bao giờ gặp Edmunds. Không một lần chúng ta thấy họ ở cùng nhau, và vì vậy chúng ta phải tin là tình yêu của Brand đối với anh ấy đủ nhiều để chấp nhận rủi ro, thậm chí là đặt cược tất cả cho cơ hội mong manh mà cô ấy tin tưởng. Có thể cô ấy sai, nhưng cô ấy sẵn sàng để đặt mọi thứ vào một cơ hội nhỏ nhoi rằng nó có thể đúng. “Tình yêu là điều duy nhất vượt qua thời gian và không gian,” như Brand đã nói. Nếu tình yêu có thể vượt qua hàng ngàn dặm để đạt tới trái tim con người, vậy thì sự tức giận? hay sự buồn bã? Sự đau khổ? Sự vui mừng? Sự nhẹ nhõm? Nó có tác dụng gì và tại sao tác phẩm điện ảnh luôn chú trọng điều đó hơn là nguyên tắc khoa học. Nếu có một bộ phim có được cả hai yếu tố là cảm xúc nghệ thuật và nguyên lý khoa học một cách đỉnh cao, thì đó chắc chắn phải là sự kinh ngạc. Vì điều đó rất khó, ít nhất là từ ngày nghệ thuật điện ảnh xuất hiện trên trái đất này.

Chúng ta không nên quá quan trọng việc phân tích đúng sai trong nguyên tắc logic khoa học trong bộ phim này, vì nó sẽ ảnh hưởng đến cách cảm nhận phim của nhiều người khác, dẫn đến nhiều thế hệ sau này sẽ mất đi mục đích thật sự của việc thưởng thức điện ảnh, đó là cảm xúc và tình yêu. Hãy mở lòng ra nhé, đúng và sai chỉ là sự tương đối mà thôi.

Gần đây, tôi cũng xem bộ phim Birdman của Alejandro, một bộ phim vô cùng thú vị. Trên gương phòng trang điểm của nhân vật chính, có dán một câu châm ngôn ngắn gọn để cảnh báo trước về việc không nên quan tâm những lời phân tích của các nhà bình phim: “Nó là chính nó, chứ nó không phải là những gì người khác nói về nó.” Tôi khuyên bạn nào chưa xem bộ phim Interstellar thì hãy xem bộ phim đó đi và tự bạn hãy đưa ra cảm nghĩ bằng chính cách riêng của bạn. Đừng cảm thấy là bạn phải hiểu rõ từng sự logic khoa học của nó – tôi chắc chắn là tôi cũng không hiểu hết về nó. Cảm xúc là của riêng mỗi người, không ai có khả năng nói cho bạn biết bạn sẽ cảm thấy như thế nào khi bạn xem xong bộ phim đó. Cứ trải nghiệm nó thôi, trải nghiệm bộ phim đó chứ đừng trải nghiệm mấy video tóm tắt phim trên mạng. Nó làm bạn thui chột cảm xúc và thực sự là bạn sẽ chẳng hiểu cái gì về phim sau khi xem mấy video tóm tắt phim, nó thật sự bullshit. Hãy mở lòng mình ra để bộ phim điện ảnh thể hiện cho ta thấy những khía cạnh khác lạ của cuộc sống và dẫn lối cảm xúc, đó là mục đích thực sự của điện ảnh.